Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego

37. Wartość godziwa instrumentów finansowych

Pobierz notę 37. w XLS

Wartość godziwa została zdefiniowana w Nocie 5 f (6).
Na dzień 31 grudnia 2013 roku oraz 31 grudnia 2012 roku Grupa dokonała następującej klasyfikacji aktywów
i zobowiązań finansowych wycenianych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej do wartości godziwej oraz tych aktywów
i zobowiązań finansowych, które nie są wycenione na bieżąco w wartości godziwej:

• Poziom I: aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o ceny notowane (nieskorygowane) na aktywnych rynkach za identyczne aktywa lub zobowiązania, do których Grupa ma dostęp w dniu wyceny.
• Poziom II: aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o dane wejściowe inne niż ceny notowane uwzględnione na Poziomie I, które są obserwowalne w przypadku danego składnika aktywów lub zobowiązania, albo pośrednio, albo bezpośrednio.
• Poziom III: aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o nieobserwowalne dane wejściowe dotyczące danego składnika aktywów lub zobowiązania.

(I) Instrumenty finansowe nie wyceniane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej
Główne kategorie aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji
finansowej Grupy do wartości godziwej, stanowią składniki wyceniane według zamortyzowanego kosztu lub kosztu
historycznego takie jak:

• udzielone kredyty i pożyczki oraz inne należności nieprzeznaczone do obrotu;
• aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności;
• zobowiązania finansowe nieprzeznaczone do obrotu;

Kredyty i pożyczki udzielone klientom
W pozycji „Kredyty i pożyczki udzielone klientom” Grupa ujmuje kredyty i pożyczki oraz obligacje korporacyjne zakwalifikowane zgodnie z MSR 39 do kategorii pożyczki i należności.

Wartość godziwa dla kredytów i pożyczek wyznaczona jest poprzez wyliczenie dla każdego kredytu korekty wartości bilansowej do wartości godziwej. Korekta ta została wyliczona jako różnica pomiędzy wartością bilansową kredytu a sumą przyszłych przepływów pieniężnych kredytu, zdyskontowanych rynkową stopą procentową (wg krzywej dochodowości) powiększoną o aktualną marżę produktu. Przyszłe przepływy pieniężne kredytu obejmowały przepływy kapitałowe, wynikające z umowy oraz przepływy odsetkowe, wyznaczone kalkulacyjnie w oparciu o rynkową krzywą dochodowości powiększoną o indywidualną marżę początkową dla każdego kredytu. Aktualna marża produktu została natomiast wyznaczona jako średnia marża dla analogicznej grupy produktów udzielonych w ciągu ostatnich 3 miesięcy poprzedzających datę bilansową. Korektę wartości bilansowej do wartości godziwej wyznaczano dla kredytów, dla których przyszłe przepływy finansowe są znane, natomiast dla pozostałych, w tym kredytów w rachunku bieżącym, przyjęto korektę zerową.

Wyznaczenie wartości godziwej korporacyjnych dłużnych papierów wartościowych odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji. Dla papierów wartościowych z wbudowaną opcją wcześniejszego wykupu wycenę dokonuje się przy założeniu realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie. Wycena opcji call wbudowanej w obligację na dzień bilansowy opiera się na wyznaczeniu różnicy pomiędzy wyceną obligacji z uwzględnieniem realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie oraz zdyskontowanymi przepływami z obligacji przy założeniu utrzymania obligacji do terminu zapadalności.

Inwestycyjne aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności
Wartość godziwa obligacji Skarbu Państwa jest wyznaczana bezpośrednio w oparciu o ceny kwotowane na aktywnym rynku.
Wyznaczenie wartości godziwej dłużnych papierów wartościowych banków zaklasyfikowanych do kategorii pożyczek i należności odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji. Dla papierów wartościowych z wbudowaną opcją wcześniejszego wykupu wycenę dokonuje się przy założeniu realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie. Wycena opcji call wbudowanej w obligację na dzień bilansowy opiera się na wyznaczeniu różnicy pomiędzy wyceną obligacji z uwzględnieniem realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie oraz zdyskontowanymi przepływami z obligacji przy założeniu utrzymania obligacji do terminu zapadalności.

Kasa, środki w Banku Centralnym oraz należności od innych banków
Na pozycję składa się wartość środków pieniężnych Grupy utrzymywanych na rachunkach bieżących w innych bankach oraz dłużne papiery wartościowe zaklasyfikowane do kategorii pożyczek i należności.
Dla bieżących należności oraz depozytów terminowych Grupy, których termin zapadalności nie przekracza jednego roku oraz pozostałych należności wartość godziwa jest zbieżna z ich wartością bilansową.
Wyznaczenie wartości godziwej dłużnych papierów wartościowych banków zaklasyfikowanych do kategorii pożyczek i należności odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji. Dla papierów wartościowych z wbudowaną opcją wcześniejszego wykupu wycenę dokonuje się przy założeniu realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie. Wycena opcji call wbudowanej w obligację na dzień bilansowy opiera się na wyznaczeniu różnicy pomiędzy wyceną obligacji z uwzględnieniem realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie oraz zdyskontowanymi przepływami z obligacji przy założeniu utrzymania obligacji do terminu zapadalności.

Pozostałe aktywa/zobowiązania finansowe nieujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w wartości godziwej
W przypadku grup aktywów finansowych utrzymywanych według wartości wymaganej zapłaty z uwzględnieniem utraty wartości Grupy uznaje, że wartość godziwa jest zbieżna z wartością bilansową, co wynika z charakteru tych grup np. krótki termin do zapadalności lub wymagalności, unikalny charakter instrumentu. Dotyczy to w szczególności gotówki i środków pieniężnych, bieżących należności i inwestycji w jednostkach zależnych oraz zobowiązań z tytułu leasingu finansowego.

Zobowiązania wobec klientów
Wartość godziwa dla kategorii „Zobowiązania wobec klientów” została wyznaczona poprzez wyliczenie dla każdego depozytu terminowego korekty wartości godziwej w stosunku do wartości bilansowej. Korekta ta została wyliczona jako różnica pomiędzy wartością bieżącą wynikającą z salda kapitału i naliczonych odsetek na dzień bilansowy, a sumą przyszłych przepływów kapitału i odsetek dla okresu od daty bilansowej do terminu zapadalności zdyskontowanych rynkową stopą procentową powiększoną o marżę stanowiącą różnicę pomiędzy oprocentowaniem depozytu i stopą bazową z dnia zawarcia depozytu. Dla każdego depozytu terminowego została przypisana rynkowa stopa procentowa według kwotowań z dnia bilansowego, odpowiadająca liczbie dni pozostałych od daty bilansowej do terminu zapadalności. Dla depozytów bieżących przyjęto zerową korektę.

Zobowiązania finansowe inne niż wobec klientów
Wartość godziwa dla bieżących zobowiązań, depozytów terminowych banków, których termin zapadalności
nie przekracza jednego roku oraz pozostałych zobowiązań finansowych stanowi ich wartość bilansowa.

Zobowiązania podporządkowane i zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
Wyznaczenie wartości godziwej pożyczki podporządkowanej i zobowiązań z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji.
W poniższych tabelach przedstawiono różnice pomiędzy wartością bilansową (wartość bilansowa kredytów oraz zobowiązań została zaprezentowana wraz z narosłymi odsetkami) i szacowaną wartością godziwą aktywów\\ i zobowiązań finansowych Grupy oraz klasyfikację według hierarchii wartości godziwej dla aktywów i zobowiązań finansowych, które nie są ujmowane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy według wartości godziwej.

	Stan na  31 grudnia 2013		Stan na 31 grudnia 2012 (przekształcony)
	Wartość bilansowa	Wartość godziwa	Wartość bilansowa	Wartość godziwa
	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Kasa, środki w Banku Centralnym	327 242	327 242	934 743	934 743
Należności od innych banków	36 329	36 327	29 849	29 884
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym:	5 055 712	4 911 687	4 599 545	4 765 227
W rachunku bieżącym od klientów	71 625	71 625	64 384	64 384
Kredyty i pożyczki terminowe, w tym:	4 984 087	4 840 062	4 535 161	4 700 843
osoby fizyczne	4 018 533	3 885 619	3 495 931	3 640 481
- kredyty konsumpcyjne	1 667 501	1 630 554	1 361 626	1 406 954
- kredyty na nieruchomości	2 337 628	2 241 661	2 124 123	2 223 345
- kredyty w rachunku karty kredytowej	13 404	13 404	10 182	10 182
klienci instytucjonalni	608 964	603 406	626 210	633 946
instytucje samorządowe	356 590	351 037	413 020	426 416
Inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności	387 018	399 701	392 762	411 617
Pozostałe aktywa	27 074	27 074	20 440	20 440
Zobowiązania wobec Banku Centralnego	11	11	6	6
Zobowiązania wobec innych banków	41 762	41 762	2 824	2 824
Zobowiązania wobec klientów	6 230 578	6 209 726	6 317 949	6 264 029
Pozostałe zobowiązania	88 821	88 821	77 393	77 393
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych	431 597	427 256	206 282	206 422
Zobowiązania podporządkowane	142 027	140 974	142 891	143 213

Stan na 31 grudnia 2013	Poziom I	Poziom II	Poziom III	Razem
	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Kasa, środki w Banku Centralnym	0	327 242	0	327 242
Należności od innych banków	0	6 147	30 180	36 327
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym:	0	71 625	4 840 062	4 911 687
W rachunku bieżącym od klientów	0	71 625	0	71 625
Kredyty i pożyczki terminowe, w tym:	0	0	4 840 062	4 840 062
osoby fizyczne	0	0	3 885 619	3 885 619
- kredyty konsumpcyjne	0	0	1 630 554	1 630 554
- kredyty na nieruchomości	0	0	2 241 661	2 241 661
- kredyty w rachunku karty kredytowej	0	0	13 404	13 404
klienci instytucjonalni	0	0	603 406	603 406
instytucje samorządowe	0	0	351 037	351 037
Inwestycyjne papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności	384 760	0	14 941	399 701
Inne aktywa	0	27 074	0	27 074
Zobowiązania wobec Banku Centralnego	0	11	0	11
Zobowiązania wobec innych banków	0	41 762	0	41 762
Zobowiązania wobec klientów	0	2 876 961	3 332 765	6 209 726
Pozostałe zobowiązania	0	88 821	0	88 821
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych	0	0	427 256	427 256
Zobowiązania podporządkowane	0	0	140 974	140 974

(II) Instrumenty finansowe wyceniane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej
Poniższa tabela pokazuje kwalifikację aktywów i zobowiązań finansowych, które w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej prezentowane są w wartości godziwej według hierarchii wartości godziwej.

Stan na 31 grudnia 2013	Poziom I	Poziom II	Poziom III	Razem
	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Aktywa finansowe, w tym:	585 445	841 194	29 740	1 456 379
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu	0	1 369	0	1 369
Inwestycyjne aktywa finansowe	585 445	839 825	29 740	1 455 010
- dostępne do sprzedaży	585 445	839 825	29 740	1 455 010
Zobowiązania finansowe, w tym:	0	17	0	17
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu	0	17	0	17

Stan na 31 grudnia 2012 (przekształcony)	Poziom I	Poziom II	Poziom III	Razem
	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Aktywa finansowe, w tym:	882 229	170 686	9 068	1 061 983
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu	0	766	0	766
Inwestycyjne aktywa finansowe	882 229	169 920	9 068	1 061 217
- dostępne do sprzedaży	882 229	169 920	9 068	1 061 217
Zobowiązania finansowe, w tym:	0	17	0	17
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu	0	17	0	17

W analizowanym okresie nie miały miejsca przesunięcia pomiędzy Poziomem I i Poziomem II. Ponadto, nie miały miejsca przesunięcia z oraz do Poziomu III.

Z uwagi na niewielką skalę zawierania transakcji pochodnych zawieranych wyłącznie z bankami, Grupa w wycenie instrumentów pochodnych nie uwzględnia ryzyka kredytowego kontrahenta oraz własnego ryzyka kredytowego, które w opinii Grupy ma nieznaczący wpływ na wycenę zawartych transakcji pochodnych.

Poniższa tabela prezentuje uzgodnienie zmiany stanu instrumentów finansowych w 2013 roku i 2012 roku zaklasyfikowanych do Poziomu III, których wartość godziwa ustalana jest na podstawie technik wyceny z wykorzystaniem nieobserwowalnych danych wejściowych.

Poziom III	Inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży
	tys. zł
Stan na 1 stycznia 2013	9 068
Zyski lub straty	1 024
rozpoznane w rachunku zysków i strat:	1 056
- przychody z tytułu odsetek	1 404
- wynik na działalności inwestycyjnej	(348)
rozpoznane w pozostałych dochodach całkowitych	(32)
Zakupy	21 461
Sprzedaże	0
Zapłacone odsetki	(1 813)
Transfery	0
Stan na 31 grudnia 2013	29 740

Poziom III	Inwestycyjne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży
	tys. zł
Stan na 1 stycznia 2012 (przekształcony)	192 598
Zyski lub straty	15 097
rozpoznane w rachunku zysków i strat:	14 856
- przychody z tytułu odsetek	9 318
- wynik na działalności inwestycyjnej	5 538
rozpoznane w pozostałych dochodach całkowitych	241
Zakupy	9 000
Sprzedaże	(198 775)
Zapłacone odsetki	(8 852)
Transfery	0
Stan na 31 grudnia 2012 (przekształcony)	9 068

Potencjalny wpływ na zmianę wartość godziwej instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do Poziomu III przy wzroście spreadu kredytowego o 1 p.b. wynosi -2 tys. zł, natomiast przy spadku spreadu kredytowego o 1 p.b. wynosi 2 tys. zł.

Aktywa/zobowiązania finansowe	Wartość godziwa na  31 grudnia 2013	Wartość godziwa na 31 grudnia 2012 (przekształcony)	Hierarchia wartości godziwej	Techniki wyceny i podstawowe dane wsadowe	Znaczące nieobserwowalne informacje	Zależność wartości godziwej od danych obserwowalnych i nieobserwowalnych
1) Obligacje i bony Skarbu Państwa	Aktywa: 585.445 tys. zł	Aktywa: 882.229 tys. zł	Poziom 1	Cena BID dla pozycji długiej oraz cena ASK dla pozycji krótkiej w danym papierze, notowane na aktywnym rynku międzybankowym.	nd.	nd.
2) Bony pieniężne	Aktywa: 839.825 tys. zł	Aktywa: 169.920 tys. zł	Poziom 2	Zdyskontowany przepływ z papieru przy stopie dyskontowej równej rentowności kupionej.	nd.	nd.
3) Swapy stóp procentowych	Aktywa: 1.369 tys. zł Zobowiązania: 17 tys. zł	Aktywa: 766 tys. zł nd	Poziom 2	Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Przyszłe przepływy jak i dyskontowanie wyznaczane jest na podstawie krzywych dochodowości zbudowanych z notowanych stawek WIBOR/LIBOR, FRA oraz IRS.	nd.	nd.
4) FX swap	nd	Zobowiązania: 17 tys. zł	Poziom 2	Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Krzywe wykorzystywane do dyskontowania zbudowane są na podstawie notowanych: stawek depo oraz punków swapowych dla par walutowych.	nd.	nd.
5) Dłużne papiery wartościowe (obligacje komercyjne)	Aktywa: 29.740 tys. zł	Aktywa: 9.068 tys. zł	Poziom 3	Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Dyskontowanie przyszłych płatności z papieru wartościowego odbywa się z wykorzystaniem krzywych dochodowości powiększonych o spread kredytowy z tytułu ryzyka kontrahenta.	Stosowane spready: obligacje BPS: 391pb obligacje IPS1014: 14pb	Im wyższy spread, tym niższa wartość godziwa.

W pozycji „Inwestycyjne aktywa finansowe dostępne do sprzedaży” Grupa prezentuje instrumenty kapitałowe o wartości bilansowej 8 tys. zł, które wyceniane są w koszcie nabycia w związku z tym, że ich wartość godziwa nie może być w wiarygodny sposób określona. Grupa nie ujmuje tych instrumentów w analizie hierarchii wartości godziwej inwestycyjnych aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży.