Noty do skonsolidowanego sprawozdania finansowego
36. Wartość godziwa instrumentów finansowych
Wartość godziwa stanowi cenę, którą Grupa otrzymałaby za sprzedaż składnika aktywów lub zapłaciłby za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach między uczestnikami rynku na dzień wyceny.
Na 31 grudnia 2014 roku oraz 31 grudnia 2013 roku Grupa dokonała następującej klasyfikacji aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej do wartości godziwej oraz tych aktywów i zobowiązań finansowych, które nie są wycenione na bieżąco w wartości godziwej:
- Poziom I: aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o ceny notowane (nieskorygowane) na aktywnych rynkach za identyczne aktywa lub zobowiązania, do których Grupa ma dostęp w dniu wyceny.
- Poziom II: aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o dane wejściowe inne niż ceny notowane uwzględnione na Poziomie I, które są obserwowalne w przypadku danego składnika aktywów lub zobowiązania, albo pośrednio, albo bezpośrednio.
- Poziom III: aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o nieobserwowalne dane wejściowe dotyczące danego składnika aktywów lub zobowiązania.
A. Instrumenty finansowe niewyceniane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej
Główne kategorie aktywów i zobowiązań finansowych niewycenianych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy do wartości godziwej, stanowią składniki wyceniane według zamortyzowanego kosztu lub kosztu historycznego takie jak:
- udzielone kredyty i pożyczki oraz inne należności nieprzeznaczone do obrotu,
- aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności,
- zobowiązania finansowe nieprzeznaczone do obrotu.
Kasa, środki w Banku Centralnym oraz należności od innych banków
Na pozycję składa się wartość środków pieniężnych Grupy utrzymywanych na rachunkach bieżących w innych bankach oraz dłużne papiery wartościowe banków zaklasyfikowane do kategorii pożyczek i należności.
Dla bieżących należności oraz depozytów terminowych Grupy, których termin zapadalności nie przekracza jednego roku oraz pozostałych należności wartość godziwa jest zbieżna z ich wartością bilansową.
Wyznaczenie wartości godziwej dłużnych papierów wartościowych banków zaklasyfikowanych do kategorii pożyczek i należności odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji. Dla dłużnych papierów wartościowych z wbudowaną opcją wcześniejszego wykupu wycenę dokonuje się przy założeniu realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie. Wycena opcji call wbudowanej w dłużny papier wartościowy na dzień bilansowy opiera się na wyznaczeniu różnicy pomiędzy wyceną tego papieru z uwzględnieniem realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie oraz zdyskontowanymi przepływami z tego papieru przy założeniu utrzymania tego papieru do terminu zapadalności.
Kredyty i pożyczki udzielone klientom
W pozycji „Kredyty i pożyczki udzielone klientom” Grupa ujmuje kredyty i pożyczki oraz dłużne papiery wartościowe zakwalifikowane zgodnie z MSR 39 do kategorii pożyczki i należności.
Wartość godziwa dla kredytów i pożyczek wyznaczona jest poprzez wyliczenie dla każdego kredytu korekty wartości bilansowej do wartości godziwej. Korekta ta została wyliczona, jako różnica pomiędzy sumą przyszłych przepływów pieniężnych kredytu lub pożyczki, zdyskontowanych rynkową stopą procentową (wg krzywej dochodowości zbudowanej z notowanych stawek WIBOR, FRA oraz IRS) powiększoną o rynkową marżę produktu a wartością niezapadłego kapitału kredytu na dzień bilansowy. Przyszłe przepływy pieniężne kredytu lub pożyczki obejmowały przepływy kapitałowe, wynikające z umowy oraz przepływy odsetkowe, wyznaczone kalkulacyjnie w oparciu o rynkową krzywą dochodowości zbudowaną z notowanych stawek WIBOR, FRA oraz IRS według kwotowań z dnia bilansowego, powiększoną o indywidualną marżę kontraktową dla każdego kredytu lub pożyczki. Rynkowa marża produktu została natomiast wyznaczona jako średnia efektywna marża ważona wartością kapitału dla analogicznej grupy produktów udzielonych w ciągu ostatnich 3 miesięcy poprzedzających datę bilansową. Korektę wartości bilansowej do wartości godziwej wyznaczano dla kredytów, dla których przyszłe przepływy finansowe są znane, natomiast dla pozostałych, w tym kredytów w rachunku bieżącym, kredytów z rozpoznaną utratą wartości, dla których utworzono odpis aktualizujący, przyjęto korektę zerową.
Wyznaczenie wartości godziwej korporacyjnych dłużnych papierów wartościowych odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji. Dla papierów wartościowych z wbudowaną opcją wcześniejszego wykupu wycenę dokonuje się przy założeniu realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie. Wycena opcji call wbudowanej w dłużny papier wartościowy na dzień bilansowy opiera się na wyznaczeniu różnicy pomiędzy wyceną obligacji z uwzględnieniem realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie oraz zdyskontowanymi przepływami z obligacji przy założeniu utrzymania obligacji do terminu zapadalności.
Inwestycyjne aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności
Wartość godziwa obligacji Skarbu Państwa jest wyznaczana bezpośrednio w oparciu o ceny kwotowane na aktywnym rynku.
Wyznaczenie wartości godziwej innych dłużnych papierów wartościowych zaklasyfikowanych do kategorii aktywów finansowych utrzymywanych do terminu zapadalności odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji. Dla dłużnych papierów wartościowych z wbudowaną opcją wcześniejszego wykupu wycenę dokonuje się przy założeniu realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie. Wycena opcji call wbudowanej w dłużny papier wartościowy na dzień bilansowy opiera się na wyznaczeniu różnicy pomiędzy wyceną dłużnego papieru wartościowego z uwzględnieniem realizacji opcji call w najbliższym możliwym terminie oraz zdyskontowanymi przepływami z dłużnego papieru wartościowego przy założeniu utrzymania tego papieru do terminu zapadalności.
W poniższych tabelach przedstawiono różnice pomiędzy wartością bilansową (wartość bilansowa oprocentowanych aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych została zaprezentowana wraz z narosłymi odsetkami) i szacowaną wartością godziwą aktywów i zobowiązań finansowych Grupy oraz klasyfikację według hierarchii wartości godziwej dla aktywów i zobowiązań finansowych, które nie są ujmowane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy według wartości godziwej.
Pozostałe aktywa/zobowiązania finansowe nieujmowane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej w wartości godziwej
W przypadku grup aktywów finansowych i zobowiązań finansowych utrzymywanych według wartości wymaganej zapłaty z uwzględnieniem utraty wartości Grupa uznaje, że wartość godziwa jest zbieżna z wartością bilansową, co wynika z charakteru tych grup np. krótki termin do zapadalności lub wymagalności, unikalny charakter instrumentu. Dotyczy to w szczególności gotówki i środków pieniężnych, bieżących należności i zobowiązań oraz zobowiązań z tytułu leasingu finansowego. Wartość godziwą dla depozytów terminowych banków, których termin zapadalności nie przekracza jednego roku oraz pozostałych zobowiązań finansowych stanowi ich wartość bilansowa.
Zobowiązania wobec klientów
Wartość godziwa dla kategorii „Zobowiązania wobec klientów” została wyznaczona poprzez wyliczenie dla każdego depozytu terminowego korekty wartości bilansowej do wartości godziwej. Korekta ta została wyliczona, jako różnica pomiędzy sumą przyszłych przepływów kapitału i odsetek dla okresu od daty bilansowej do terminu zapadalności zdyskontowanych rynkową stopą procentową (wg krzywej dochodowości zbudowanej z notowanych stawek WIBOR, FRA oraz IRS) powiększoną o aktualną marżę produktu a wartością bilansową salda depozytu. Aktualna marża produktu została wyznaczona dla analogicznej grupy produktów udzielonych w ciągu ostatnich 3 miesięcy poprzedzających datę bilansową jako średnia różnica pomiędzy efektywnym oprocentowaniem depozytu i stopą bazową z dnia bilansowego. Korektę wartości bilansowej do wartości godziwej wyznaczano dla depozytów, dla których przyszłe przepływy finansowe są znane, natomiast dla pozostałych, w tym dla depozytów terminowych z terminem zapadalności do 3 miesięcy od dnia bilansowego przyjęto zerową korektę.
Zobowiązania podporządkowane i zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
Wyznaczenie wartości godziwej pożyczki podporządkowanej i zobowiązań z tytułu wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych odbywa się metodą dyskontowania przyszłych płatności z tychże instrumentów z wykorzystaniem spreadu wyznaczonego z momentu zawarcia transakcji.
W poniższych tabelach przedstawiono różnice pomiędzy wartością bilansową (wartość bilansowa oprocentowanych aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych została zaprezentowana wraz z narosłymi odsetkami) i szacowaną wartością godziwą aktywów i zobowiązań finansowych Grupy oraz klasyfikację według hierarchii wartości godziwej dla aktywów i zobowiązań finansowych, które nie są ujmowane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupy według wartości godziwej.
Stan na 31 grudnia 2014 |
Stan na 31 grudnia 2013 |
|||
---|---|---|---|---|
Wartość bilansowa |
Wartość godziwa |
Wartość bilansowa |
Wartość godziwa |
|
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kasa, środki w Banku Centralnym | 757 643 | 757 643 | 327 242 | 327 242 |
Należności od innych banków | 158 269 | 164 343 | 36 329 | 36 327 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: | 5 151 777 | 5 022 830 | 5 055 712 | 4 988 692 |
osoby fizyczne | 4 296 942 | 4 207 427 | 4 053 210 | 3 998 915 |
- kredyty w rachunku bieżącym | 32 370 | 32 370 | 34 677 | 34 677 |
- kredyty konsumpcyjne | 1 839 083 | 1 695 226 | 1 667 501 | 1 522 188 |
- kredyty na nieruchomości | 2 409 962 | 2 464 304 | 2 337 628 | 2 428 646 |
- kredyty w rachunku karty kredytowej | 15 527 | 15 527 | 13 404 | 13 404 |
klienci instytucjonalni | 551 538 | 512 111 | 645 912 | 634 252 |
instytucje samorządowe | 303 297 | 303 292 | 356 590 | 355 525 |
Inwestycyjne aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności | 418 719 | 431 636 | 387 018 | 399 701 |
Pozostałe aktywa | 29 274 | 29 274 | 27 074 | 27 074 |
Zobowiązania wobec Banku Centralnego | 11 | 11 | 11 | 11 |
Zobowiązania wobec innych banków | 4 020 | 4 020 | 41 762 | 41 762 |
Zobowiązania wobec klientów | 6 492 023 | 6 506 449 | 6 230 578 | 6 250 590 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 358 256 | 359 920 | 431 597 | 427 256 |
Zobowiązania podporządkowane | 142 090 | 140 563 | 142 027 | 140 974 |
Pozostałe zobowiązania | 99 366 | 99 366 | 88 821 | 88 821 |
Stan na 31 grudnia 2014 |
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem |
---|---|---|---|---|
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kasa, środki w Banku Centralnym | 0 | 757 643 | 0 | 757 643 |
Należności od innych banków | 0 | 6 452 | 157 891 | 164 343 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: | 0 | 75 139 | 4 947 691 | 5 022 830 |
osoby fizyczne | 0 | 47 897 | 4 159 530 | 4 207 427 |
- kredyty w rachunku bieżącym | 0 | 32 370 | 0 | 32 370 |
- kredyty konsumpcyjne | 0 | 0 | 1 695 226 | 1 695 226 |
- kredyty na nieruchomości | 0 | 0 | 2 464 304 | 2 464 304 |
- kredyty w rachunku karty kredytowej | 0 | 15 527 | 0 | 15 527 |
klienci instytucjonalni | 0 | 27 242 | 484 869 | 512 111 |
instytucje samorządowe | 0 | 0 | 303 292 | 303 292 |
Inwestycyjne aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności |
406 556 | 0 | 25 080 | 431 636 |
Pozostałe aktywa | 0 | 0 | 29 274 | 29 274 |
Zobowiązania wobec Banku Centralnego | 0 | 11 | 0 | 11 |
Zobowiązania wobec innych banków | 0 | 4 020 | 0 | 4 020 |
Zobowiązania wobec klientów | 0 | 2 907 744 | 3 598 705 | 6 506 449 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 0 | 0 | 359 920 | 359 920 |
Zobowiązania podporządkowane | 0 | 0 | 140 563 | 140 563 |
Pozostałe zobowiązania | 0 | 0 | 99 366 | 99 366 |
Stan na 31 grudnia 2013 |
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem |
---|---|---|---|---|
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kasa, środki w Banku Centralnym | 0 | 327 242 | 0 | 327 242 |
Należności od innych banków | 0 | 6 147 | 30 180 | 36 327 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: | 0 | 85 029 | 4 903 663 | 4 988 692 |
osoby fizyczne | 0 | 48 081 | 3 950 834 | 3 998 915 |
- kredyty w rachunku bieżącym | 0 | 34 677 | 0 | 34 677 |
- kredyty konsumpcyjne | 0 | 0 | 1 522 188 | 1 522 188 |
- kredyty na nieruchomości | 0 | 0 | 2 428 646 | 2 428 646 |
- kredyty w rachunku karty kredytowej | 0 | 13 404 | 0 | 13 404 |
klienci instytucjonalni | 0 | 36 948 | 597 304 | 634 252 |
instytucje samorządowe | 0 | 0 | 355 525 | 355 525 |
Inwestycyjne aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności |
384 760 | 0 | 14 941 | 399 701 |
Pozostałe aktywa | 0 | 0 | 27 074 | 27 074 |
Zobowiązania wobec Banku Centralnego | 0 | 11 | 0 | 11 |
Zobowiązania wobec innych banków | 0 | 41 762 | 0 | 41 762 |
Zobowiązania wobec klientów | 0 | 2 876 961 | 3 373 629 | 6 250 590 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 0 | 0 | 427 256 | 427 256 |
Zobowiązania podporządkowane | 0 | 0 | 140 974 | 140 974 |
Pozostałe zobowiązania | 0 | 0 | 88 821 | 88 821 |
B. Instrumenty finansowe wyceniane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej
Poniższa tabela pokazuje kwalifikację aktywów i zobowiązań finansowych, które w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej prezentowane są w wartości godziwej, według hierarchii wartości godziwej.
Stan na 31 grudnia 2014 |
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem |
---|---|---|---|---|
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Aktywa finansowe, w tym: | 611 726 | 481 283 | 8 866 | 1 101 875 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 0 | 1 336 | 0 | 1 336 |
Inwestycyjne aktywa finansowe | 611 726 | 479 947 | 8 866 | 1 100 539 |
- dostępne do sprzedaży | 611 726 | 479 947 | 8 866 | 1 100 539 |
Zobowiązania finansowe, w tym: | 0 | 94 | 0 | 94 |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu | 0 | 94 | 0 | 94 |
Stan na 31 grudnia 2013 |
Poziom I | Poziom II | Poziom III | Razem |
---|---|---|---|---|
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Aktywa finansowe, w tym: | 585 445 | 841 194 | 29 740 | 1 456 379 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 0 | 1 369 | 0 | 1 369 |
Inwestycyjne aktywa finansowe | 585 445 | 839 825 | 29 740 | 1 455 010 |
- dostępne do sprzedaży | 585 445 | 839 825 | 29 740 | 1 455 010 |
Zobowiązania finansowe, w tym: | 0 | 17 | 0 | 17 |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu | 0 | 17 | 0 | 17 |
W analizowanym okresie nie miały miejsca przesunięcia pomiędzy Poziomem I i Poziomem II. Ponadto, nie miały miejsca przesunięcia z oraz do Poziomu III.
Z uwagi na niewielką skalę transakcji na instrumentach pochodnych zawieranych wyłącznie z bankami posiadającymi rating inwestycyjny, Grupa w wycenie instrumentów pochodnych nie uwzględnia ryzyka kredytowego kontrahenta oraz własnego ryzyka kredytowego, które w opinii Grupy ma nieznaczący wpływ na wycenę zawartych transakcji
na instrumentach pochodnych.
Poniższa tabela prezentuje uzgodnienie zmiany stanu instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do Poziomu III w 2014 roku, których wartość godziwa ustalana jest na podstawie technik wyceny z wykorzystaniem nieobserwowalnych danych wejściowych.
Poziom III | Inwestycyjne aktywa finansowe dostępne do sprzedaży |
---|---|
tys. zł | |
Stan na 1 stycznia 2014 | 29 740 |
Zyski lub straty | 1 595 |
rozpoznane w rachunku zysków i strat: | 1 771 |
- przychody z tytułu odsetek | 3 072 |
- wynik na pozostałych instrumentach finansowych | (1 301) |
rozpoznane w pozostałych dochodach całkowitych | (176) |
- zyski/straty z wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży | (176) |
Zakupy | 103 427 |
Sprzedaże | (118 500) |
Zapłacone odsetki | (7 396) |
Transfery | 0 |
Stan na 31 grudnia 2014 | 8 866 |
Poziom III | Inwestycyjne aktywa finansowe dostępne do sprzedaży |
---|---|
tys. zł | |
Stan na 1 stycznia 2013 | 9 068 |
Zyski lub straty | 1 024 |
rozpoznane w rachunku zysków i strat: | 1 056 |
- przychody z tytułu odsetek | 1 404 |
- wynik na pozostałych instrumentach finansowych | (348) |
rozpoznane w pozostałych dochodach całkowitych | (32) |
- zyski/straty z wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży | (32) |
Zakupy | 21 461 |
Sprzedaże | 0 |
Zapłacone odsetki | (1 813) |
Transfery | 0 |
Stan na 31 grudnia 2013 | 29 740 |
Potencjalny wpływ na zmianę wartości godziwej instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do Poziomu III przy wzroście spreadu kredytowego o 1 p.b. wynosi -2 tys. zł, natomiast przy spadku spreadu kredytowego o 1 p.b. wynosi 2 tys. zł.
Poniższa tabela prezentuje informacje o danych wejściowych wykorzystywanych do wyceny aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych w wartości godziwej.
Aktywa/zobowiązania finansowe |
Wartość godziwa na | Hierarchia wartości godziwej |
Techniki wyceny i podstawowe dane wsadowe |
Znaczące nieobserwowalne informacje |
Zależność wartości godziwej od danych obserwowalnych i nieobserwowalnych |
|
---|---|---|---|---|---|---|
31 grudnia 2014 | 31 grudnia 2013 | |||||
tys. zł | tys. zł | |||||
1) Obligacje i bony Skarbu Państwa |
Aktywa: 611 726 | Aktywa: 585 445 | Poziom 1 | Cena BID dla pozycji długiej oraz cena ASK dla pozycji krótkiej w danym papierze, notowane na aktywnym rynku międzybankowym. | nd. | nd. |
2) Bony pieniężne | Aktywa: 479 947 | Aktywa: 839 825 | Poziom 2 | Zdyskontowany przepływ z papieru przy stopie dyskontowej równej rentowności kupionej. | nd. | nd. |
3) Swapy stóp procentowych |
Aktywa: 1 336 Zobowiązania: 0 |
Aktywa: 1 369 Zobowiązania: 17 |
Poziom 2 | Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Przyszłe przepływy jak i dyskontowanie wyznaczane jest na podstawie krzywych dochodowości zbudowanych z notowanych stawek WIBOR/LIBOR, FRA oraz IRS. | nd. | nd. |
4) FRA | Zobowiązania: 85 | nd. | Poziom 2 | Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Przyszłe przepływy oraz czynniki dyskontowe wyznaczane są na podstawie krzywych dochodowości zbudowanych z notowanych stawek WIBOR/LIBOR, FRA oraz IRS. | nd. | nd. |
5) FX swap | Zobowiązania: 9 | nd. | Poziom 2 | Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Krzywe wykorzystywane do dyskontowania zbudowane są na podstawie notowanych: stawek depo oraz punków swapowych dla par walutowych. | nd. | nd. |
6) Dłużne papiery wartościowe (obligacje komercyjne) |
Aktywa: 8 866 | Aktywa: 29 740 | Poziom 3 | Zdyskontowane przyszłe przepływy pieniężne. Dyskontowanie przyszłych płatności z papieru wartościowego odbywa się z wykorzystaniem krzywych dochodowości powiększonych o spread kredytowy z tytułu ryzyka kontrahenta. |
Stosowane spready na 31 grudnia 2014:obligacje BPS: 463pbStosowane spready na 31 grudnia 2013:obligacje BPS: 391pbobligacje IPS1014: 14pb | Im wyższy spread, tym niższa wartość godziwa. |
W pozycji „Inwestycyjne aktywa finansowe dostępne do sprzedaży” skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej Grupa prezentuje instrumenty kapitałowe o wartości bilansowej 8 tys. zł, które wyceniane są w koszcie nabycia w związku z tym, że ich wartość godziwa nie może być w wiarygodny sposób określona. Grupa nie ujmuje tych instrumentów w analizie hierarchii wartości godziwej inwestycyjnych aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży.
Raport Roczny 2014 - Bank Pocztowy
Ład korporacyjny
- Zasady i zakres stosowania ładu korporacyjnego
- System kontroli sprawozdań finansowych
- Podmiot uprawniony do badania sprawozdań
- Struktura akcjonariatu i kapitał zakładowy
- Informacje na temat Poczty Polskiej S.A.
- Współpraca z Pocztą Polską S.A.
- Relacje inwestorskie
- Zasady zmian Statutu
- Działalność organów korporacyjnych Banku
Ważne dokumenty
- Oświadczenia Zarządu
- Centrum dokumentów