---

Noty do skonsolidowanego sprawozdania

Pobierz notę w XLS

46.2. Ryzyko płynności

Ryzyko płynności jest to ryzyko wystąpienia utraty zdolności do terminowego regulowania zobowiązań Grupy na skutek niekorzystnego ukształtowania się struktury aktywów i zobowiązań. Źródłem ryzyka płynności może być niedopasowanie strumieni pieniężnych, nagłe wycofanie depozytów przez deponentów, koncentracja źródeł finansowania oraz portfela kredytowego, utrzymywanie nieadekwatnego poziomu portfela aktywów płynnych, ograniczona płynność aktywów, niedotrzymanie zobowiązań przez kontrahentów Banku lub inna nieprzewidziana sytuacja na rynku finansowym.

Ryzyko płynności Grupy jest zarządzane na poziomie Banku, ponieważ ze względu na specyfikę działalności spółek zależnych ponoszone przez nie ryzyko płynności jest nieistotne.

Utrzymanie odpowiedniego poziomu płynności wiąże się ze znalezieniem optymalnego rozkładu pomiędzy wielkością potrzeb płynnościowych Banku przejawiających się w zapotrzebowaniu na środki finansowe, a wielkością i kosztem utrzymywanych rezerw płynnościowych pozwalających na generowanie nadwyżki środków pieniężnych. Celem zatem zarządzania ryzykiem płynności Banku jest bilansowanie wpływów i wypływów środków z transakcji bilansowych i pozabilansowych w celu zapewnienia efektywnych kosztowo źródeł finansowania, generowania nadwyżek finansowych i odpowiedniego ich wykorzystania. Bank kształtuje strukturę aktywów i zobowiązań, zapewniającą osiągnięcie zakładanych wskaźników finansowych, przy zaakceptowanym przez Bank poziomie ryzyka płynności oraz w ramach zdefiniowanego przez Radę Nadzorczą apetytu na ryzyko oraz zdefiniowanej w jego ramach tolerancji na ryzyko płynności określonej przez Zarząd Banku.

Bank kieruje się m.in. następującymi zasadami w procesie zarządzania ryzykiem płynności:

• utrzymywany jest akceptowalny poziom płynności, którego podstawą jest utrzymanie odpowiedniego zasobu aktywów płynnych,
• główne źródło finansowania aktywów Banku stanowią stabilne środki finansowania,
• podejmowane są działania w celu utrzymywania poziomu ryzyka płynności w ramach przyjętego profilu ryzyka,
• nadzorcze miary płynności utrzymywane są powyżej ustalonych limitów.

Zarządzanie ryzykiem płynności odbywa się na podstawie pisemnych zasad i procedur, w których określone są metody identyfikacji, pomiaru, monitorowania, limitowania oraz raportowania ryzyka płynności. W regulacjach tych określony jest także zakres kompetencji poszczególnych jednostek Banku w procesie zarządzania ryzykiem płynności.

Rada Nadzorcza Banku sprawuje nadzór nad zgodnością polityki w zakresie zarządzania płynnością ze strategią i planem finansowym oraz definiuje apetyt na ryzyko płynności. Z kolei Zarząd Banku odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania płynnością oraz monitorowanie efektywności tego procesu. Zarządza on kierunkowo płynnością oraz ustala, w oparciu o przyjęty apetyt na ryzyko płynności, tolerancję na ryzyko płynności, jak również zatwierdza rodzaje i wysokości wewnętrznych limitów i progów ostrzegawczych dla poszczególnych miar płynności. Bezpośredni nadzór nad ryzykiem płynności sprawuje Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Odpowiada on m.in.: za strategię finansowania Banku, zatwierdza rodzaje i wysokości wewnętrznych limitów i progów ostrzegawczych dla miar płynności, monitoruje poziom nadzorczych miar płynności w trybie dziennym, ustala wysokość korekt stawek transferowych w ramach systemu wewnętrznych funduszy, sprawuje bezpośredni nadzór i kontrolę nad poziomem płynności w przypadku uruchomienia planu awaryjnego płynności. Za pomiar oraz raportowanie ryzyka płynności odpowiada Departament Ryzyka i Zarządzania Kapitałem. Operacyjne zarządzanie ryzykiem płynności jest umiejscowione w Departamencie Skarbu w zakresie płynności krótkoterminowej oraz w Departamencie Kontrolingu w zakresie płynności średnio- oraz długoterminowej.

W celu zapewnienia wysokich standardów zarządzania ryzykiem płynności, zgodnych z najlepszą praktyką bankową, Bank co najmniej raz w roku dokonuje przeglądu oraz weryfikacji zasad oraz procedur, w tym także wewnętrznych limitów płynności.

W celu określenia poziomu ryzyka płynności Bank wykorzystuje różne metody jego pomiaru i oceny, w tym:

• metodę kontraktowej i urealnionej luki płynności,
• badanie stabilności i koncentracji bazy depozytowej,
• metodę nadwyżki aktywów płynnych nad pasywami niestabilnymi,
• limity strukturalne,
• testy warunków skrajnych.

W ramach monitorowania ryzyka płynności Bank przeprowadza szereg testów warunków skrajnych. Na bazie dziennej Bank przeprowadza standardowe testy warunków skrajnych dla dwóch horyzontów czasowych (7 dni oraz 1 miesiąca) dla trzech różnych rodzajów scenariuszy („Run-na-Bank”, „Kryzys Rynkowy”, „Scenariusz Połączony”), które są analizowane w dwóch wariantach („dotkliwym” oraz „mniej dotkliwym”).

Poniższa tabela przedstawia wyniki standardowych dziennych testów warunków skrajnych Banku wg stanu na 31 grudnia 2016 roku oraz na 31 grudnia 2015 roku i dostosowanych do wymogów stawianych instytucjom kredytowym przez znowelizowaną Rekomendację P.

Stan na  31 grudnia 2016
Horyzont czasowy	Wariant	Run-na-Bank	Kryzys Rynkowy	Scenariusz połaczony
		tys.zł	tys.zł	tys.zł
1 miesiąc	Scenariusz dotkliwy	310 798	657 508	447 512
	Scenariusz mniej dotkliwy	578 532	817 888	709 972
7 dni	Scenariusz dotkliwy	532 565	733 938	626 098
	Scenariusz mniej dotkliwy	851 674	979 360	790 338

 

Stan na  31 grudnia 2015
Horyzont czasowy	Wariant	Run-na-Bank	Kryzys Rynkowy	Scenariusz połaczony
		tys.zł	tys.zł	tys.zł
1 miesiąc	Scenariusz dotkliwy	215 879	529 633	306 310
	Scenariusz mniej dotkliwy	477 677	740 941	622 594
7 dni	Scenariusz dotkliwy	358 237	577 812	459 536
	Scenariusz mniej dotkliwy	669 844	839 971	642 657

W scenariuszu „Run-na-Bank” podstawowym elementem będącym podstawą analizy jest utrata zaufania uczestników rynku do Banku, przejawiająca się w wypływie środków klientowskich poprzez zwiększony poziom nieodnawiania niezabezpieczonego finansowania oraz wypływ części środków, których kontraktowy termin wymagalności przypada poza horyzont danego scenariusza. Poziom wypływu środków klientowskich jest zależny od rodzaju kontrahenta, ale również typu środków oraz cech produktów, których dotyczą (Bank zakłada dla przykładu zwiększone wypływy dla środków internetowych lub produktów posiadających ponadprzeciętne warunki oprocentowania).

W scenariuszu „Kryzys Rynkowy” głównym elementem będącym podstawą analizy jest ograniczenie dostępnego finansowania na rynkach hurtowych oraz spadek wartości aktywów finansowych połączone ze zwiększonym zapotrzebowaniem na środki zgłaszanym przez klientów poprzez wykorzystywanie udzielonych im zobowiązań pozabilansowych. Dodatkowo w ramach tego scenariusza rozwoju wydarzeń założone zostały restrykcje w wymienialności walut, wystąpienie warunków skrajnych w wielu walutach równocześnie oraz ograniczenie wielkości środków dostępnych w sektorze bankowym co przekłada się również na wypływ środków klientowskich w związku z ograniczeniem możliwości kredytowania się przez klientów w sektorze.

„Scenariusz Połączony” stanowi kombinację obu powyższych scenariuszy, w szczególności zakłada on wystąpienie scenariusza „Kryzysu Rynkowego” (szoku systemowego) i wystąpienie ponadprzeciętnych problemów Banku jednocześnie z pojawiającymi się zwiększonymi odpływami środków klientowskich.

Standardowe testy warunków skrajnych opisane powyżej są dodatkowo uzupełniane o analizy wrażliwości, które badają wpływ zmiany przyjętych założeń na wynik każdego ze scenariuszy. Uzupełnieniem standardowych testów warunków skrajnych są historyczne testy warunków skrajnych, które pozwalają zarówno na monitorowanie zagrożenia w dodatkowych horyzontach czasowych (od kilku dni do 1 roku), jak również o różnej sile natężenia warunków stresowych. Dopełnieniem powyższych analiz są przeprowadzane w okresach kwartalnych odwrotne testy warunków skrajnych, które polegają na określaniu znacząco negatywnego rezultatu, a następnie ustalaniu przyczyn i skutków, które mogłyby do niego doprowadzić. Przynajmniej w okresach rocznych Bank przeprowadza również wewnętrzne kompleksowe testy warunków skrajnych, w których analizuje się wpływ warunków skrajnych na sytuację finansową, płynnościową oraz kapitałową w celu zaplanowania ewentualnych działań nakierowanych na ograniczenie negatywnego wpływu scenariuszy sytuacji kryzysowych.

Testy warunków skrajnych w Banku wykorzystane są do określenia zapotrzebowania Banku na aktywa płynne zarówno w ramach bieżącej działalności, jak również w ramach opracowywania planów finansowych, gdzie minimalna wielkość aktywów płynnych jest definiowana m.in. poprzez prognozy scenariuszy testów warunków skrajnych. Przeprowadzane testy warunków skrajnych dostarczają dodatkowych informacji w zakresie stopnia podatności Banku na zakłócenia powodowane przez czynniki podlegające analizom, a także wykorzystywane są w procesie ustalania wielkości limitów w zakresie ryzyka płynności.

W powiązaniu ze standardowymi testami warunków skrajnych dla ryzyka płynności Bank opracował zestaw Wskaźników Wczesnego Ostrzegania dla identyfikacji zwiększonego ryzyka lub pojawiających się słabych punktów pozycji płynnościowej czy potencjalnego wzrostu zapotrzebowania na płynność. Wskaźniki Wczesnego Ostrzegania identyfikują negatywne trendy, umożliwiają dokonanie oceny ryzyka i ewentualne podjęcie działań redukujących ekspozycję Banku na nowopowstałe ryzyko. Zatem nie tylko same wyniki przeprowadzanych testów warunków skrajnych, ale również i zmiany w czynnikach ryzyka w nich zawartych stanowią element aktywacyjny dla uruchomienia awaryjnych planów Banku w zakresie ryzyka płynności.

W celu ograniczania ryzyka płynności Bank stosuje limity płynności oraz progi ostrzegawcze nałożone na wybrane miary, m.in. na wskaźniki płynności czy niedopasowanie skumulowanych urealnionych przepływów wynikających z aktywów i pasywów oraz pozycji pozabilansowych w poszczególnych pasmach czasowych.

Zgodnie z Uchwałą KNF nr 386/2008 z 17 grudnia 2008 roku w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności (z późn. zm.) Bank monitoruje oraz przestrzega nadzorczych wskaźników płynności. W 2016 roku Bank spełniał wymagania w zakresie minimalnych poziomów nadzorczych miar płynności wskazanych w powyższej Uchwale KNF.

Począwszy od października 2015 roku Bank zobowiązany jest do utrzymywania minimalnego poziomu w odniesieniu do wymogu pokrycia wypływów netto dla instytucji kredytowych (tzw. „LCR”), który to obowiązek wynika z rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/61 z dnia 10 października 2014 roku uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wymogu pokrycia wypływów netto dla instytucji kredytowych wydanego w związku z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012. Minimalny poziom wskaźnika LCR obowiązujący Bank wynosi 60% od 1 października 2015 roku, 70% od 1 stycznia 2016 roku, 80% od 1 stycznia 2017 roku i 100% od 1 stycznia 2018 roku.

Na 31 grudnia 2016 roku wskaźniki płynności kształtowały się w ramach obowiązujących limitów ograniczających ryzyko płynności. Poniższa tabela przedstawia nadzorcze miary płynności wg stanu na 31 grudnia 2016 roku oraz 31 grudnia 2015 roku.

	Stan na	Stan na	Limit
	31 grudnia 2016	31 grudnia 2015
M1 (w tys. zł)	885 293	520 331	0
M2	2,48	1,60	1
M3	4,13	4,85	1
M4	1,18	1,16	1
LCR	148%	131%	70%*

^* _{Minimalny wymóg nadzorczy wynosił 60% w okresie od 1 października 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku.}

Bank przygotowuje następujące cykliczne raporty dotyczące ekspozycji na ryzyko płynności:

• raport dzienny dla Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami, Zarządu Banku, Departamentu Skarbu i Departamentu Kontrolingu,
• raport miesięczny dla Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Zarządu Banku,
• raport kwartalny dla Rady Nadzorczej Banku i Zarządu Banku.

Bank posiada zdefiniowane plany awaryjnego działania w sytuacji nagłych wahań poziomu bazy depozytowej. Z analizy szybko dostępnych źródeł finansowania wynika, iż w sytuacjach hipotetycznie obniżonej płynności, Bank jest w stanie pozyskać środki w odpowiedniej wysokości, bez uruchamiania, tzw. planów awaryjnych. Na 31 grudnia 2016 roku Bank dysponował wystarczającym zasobem aktywów płynnych, aby przetrwać w sytuacji urzeczywistnienia się sytuacji kryzysowych.

Nadwyżka płynności określona zgodnie ze znowelizowaną Rekomendacją P przedstawiała się następująco:

Nadwyżka płynności	Stan na	Stan na
	31 grudnia 2016	31 grudnia 2015
	tys. zł	tys. zł
Podstawowa nadwyżka płynności	1 248 135	1 194 944
Rachunki bieżące w bankach	4 569	3 920
Środki w NBP (ponad rezerwę obowiązkową)	(142 611)	223 969
Dłużne papiery skarbowe	1 295 049	967 055
Dłużne papiery NBP	91 128	0
Uzupełniająca nadwyżka płynności	17 542	62 095
Dłużne papiery bankowe	17 542	62 095
Nadwyżka płynności	1 265 677	1 257 039

Urealnione luki płynności

Poniższa tabela przedstawia urealnione luki płynności dla Grupy wg stanu na 31 grudnia 2016 roku oraz 31 grudnia 2015 roku.

Stan na	Do 1 miesiąca	Od 1 miesiąca do 3 miesięcy	Od 3 miesięcy do 6 miesięcy	Od 6 miesięcy do 1 roku	Od 1 roku do 5 lat	Powyżej 5 lat
31 grudnia 2016
	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Aktywa bilansowe razem	1 395 066	243 959	336 799	607 205	2 679 431	3 108 046
Pasywa bilansowe razem	517 159	286 061	287 381	406 901	3 906 989	1 717 182
Luka urealniona bilansowa	877 907	(42 102)	49 418	200 304	(1 227 558)	1 390 864
Luka skumulowana bilansowa	877 907	835 805	885 223	1 085 527	(142 031)	1 248 833
Zobowiązania pozabilansowe	15 893	12 000	7 099	13 014	14 442	0
Luka urealniona ogółem	862 014	(54 102)	42 319	187 290	(1 242 000)	1 390 864
Luka skumulowana ogółem	862 014	807 912	850 231	1 037 521	(204 479)	1 186 385

 

Stan na	Do 1 miesiąca	Od 1 miesiąca do 3 miesięcy	Od 3 miesięcy do 6 miesięcy	Od 6 miesięcy do 1 roku	Od 1 roku do 5 lat	Powyżej 5 lat
31 grudnia 2015
	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Aktywa bilansowe razem	1 342 562	258 419	361 249	610 610	2 677 533	3 183 901
Pasywa bilansowe razem	615 658	251 060	254 226	539 085	3 939 032	1 648 998
Luka urealniona bilansowa	726 904	7 359	107 023	71 525	(1 261 499)	1 534 903
Luka skumulowana bilansowa	726 904	734 263	841 286	912 811	(348 688)	1 186 215
Zobowiązania pozabilansowe	20 934	8 113	7 395	18 111	2 375	0
Luka urealniona ogółem	705 970	(754)	99 628	53 414	(1 263 874)	1 534 903
Luka skumulowana ogółem	705 970	705 216	804 844	858 258	(405 616)	1 129 287

Aktywa oraz zobowiązania finansowe Grupy według ich daty zapadalności i wymagalności na podstawie umownych niezdyskontowanych płatności

Stan na	Do 1 miesiąca włącznie	Od 1 miesiąca do 3 miesięcy	Od 3 miesięcy do 1 roku	Razem do 1 roku	Od 1 roku do 5 lat	Powyżej 5 lat	Razem powyżej 1 roku	O nieokreślonej zapadalności	Razem
31 grudnia 2016
Aktywa	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Kasa oraz środki w Banku Centralnym	65 365	0	0	65 365	0	0	0	0	65 365
Należności od innych banków	5 702	0	10 036	15 738	30 160	0	30 160	0	45 898
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu	0	0	0	0	695	0	695	0	695
Instrumenty finansowe zabezpieczające	0	0	1 146	1 146	0	0	0	0	1 146
Kredyty i pożyczki udzielone klientom	103 653	89 867	379 738	573 258	1 519 915	2 919 666	4 439 581	141 500	5 154 339
Inwestycyjne aktywa finansowe:	92 988	0	284 765	377 753	1 054 479	28 306	1 082 785	4 019	1 464 557
- dostępne do sprzedaży	92 988	0	274 668	367 656	775 705	28 306	804 011	4 019	1 175 686
- utrzymywane do terminu zapadalności	0	0	10 097	10 097	278 774	0	278 774	0	288 871
Pozostałe aktywa	37 549	385	5 919	43 853	2 530	0	2 530	66	46 449
Aktywa razem	305 257	90 252	681 604	1 077 113	2 607 779	2 947 972	5 555 751	145 585	6 778 449
Zobowiązania pozabilansowe udzielone	10 114	5 587	73 686	89 387	18 433	0	18 433	86 984	194 804

 

Stan na	Do 1 miesiąca włącznie	Od 1 miesiąca do 3 miesięcy	Od 3 miesięcy do 1 roku	Razem do 1 roku	Od 1 roku do 5 lat	Powyżej 5 lat	Razem powyżej 1 roku	O nieokreślonej zapadalności	Razem
31 grudnia 2016
Zobowiązania	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Zobowiązania wobec Banku Centralnego	2	0	0	2	0	0	0	0	2
Zobowiązania wobec innych banków	21 856	0	0	21 856	0	0	0	0	21 856
Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu	1 040	0	0	1 040	0	0	0	0	1 040
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu	205	0	0	205	0	0	0	0	205
Instrumenty finansowe zabezpieczające	0	0	0	0	932	0	932	0	932
Zobowiązania wobec klientów	494 979	464 933	713 338	1 673 250	564 690	6 153	570 843	3 518 921	5 763 014
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych	0	0	913	913	354 728	0	354 728	0	355 641
Zobowiązania podporządkowane	0	0	0	0	0	142 818	142 818	0	142 818
Pozostałe zobowiązania	107 835	463	404	108 702	382	285	667	0	109 369
Zobowiązania razem	625 917	465 396	714 655	1 805 968	920 732	149 256	1 069 988	3 518 921	6 394 877
Zobowiązania pozabilansowe otrzymane	1 964	178	2 561	4 703	7 125	0	7 125	0	11 828

 

Stan na	Do 1 miesiąca włącznie	Od 1 miesiąca do 3 miesięcy	Od 3 miesięcy do 1 roku	Razem do 1 roku	Od 1 roku do 5 lat	Powyżej 5 lat	Razem powyżej 1 roku	O nieokreślonej zapadalności	Razem
31 grudnia 2015
Aktywa	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł	tys. zł
Kasa oraz środki w Banku Centralnym	426 875	0	0	426 875	0	0	0	0	426 875
Należności od innych banków	5 155	0	0	5 155	40 191	0	40 191	0	45 346
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu	19 794	0	0	19 794	0	0	0	0	19 794
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu	0	0	0	0	603	0	603	0	603
Instrumenty finansowe zabezpieczające	0	0	0	0	1 140	0	1 140	0	1 140
Kredyty i pożyczki udzielone klientom	91 086	102 648	382 304	576 038	1 504 579	3 096 723	4 601 302	135 542	5 312 882
Inwestycyjne aktywa finansowe:	0	35 154	204 815	239 969	953 859	39 395	993 254	14 814	1 248 037
- dostępne do sprzedaży	0	0	86 655	86 655	662 483	39 395	701 878	14 814	803 347
- utrzymywane do terminu zapadalności	0	35 154	118 160	153 314	291 376	0	291 376	0	444 690
Pozostałe aktywa	28 407	68	7 290	35 765	2 362	0	2 362	62	38 189
Aktywa razem	571 317	137 870	594 409	1 303 596	2 502 734	3 136 118	5 638 852	150 418	7 092 866
Zobowiązania pozabilansowe udzielone	5 270	8 351	47 177	60 798	78 590	0	78 590	111 788	251 176

 

Działalność w zakresie pozyskiwania finansowania

Bank pozyskuje finansowanie mające na celu zabezpieczenie płynności na jego bezpieczny bieżący rozwój przede wszystkim poprzez:

• rozwój bazy depozytowej klientów w obszarze detalicznym jako główny element wzrostu źródeł finansowania,
• depozyty instytucjonalne jako finansowanie uzupełniające.

Ponadto, w zależności od sytuacji rynkowej i popytu na produkty depozytowe, Bank zakłada również możliwość emisji obligacji krótkoterminowych.

Bank prowadzi również działalność w zakresie pozyskiwania finansowania długoterminowego ukierunkowaną na poprawę płynności długoterminowej przede wszystkim poprzez:

• rozwój bazy depozytów długoterminowych od osób prywatnych,
• emisje własnych obligacji długoterminowych.

Mając na celu optymalne dostosowanie struktury terminowej źródeł finansowania do struktury posiadanych aktywów, przy podejmowaniu decyzji co do finansowania, Bank bierze pod uwagę poziomy nadzorczych miar płynności oraz wewnętrznie ustanowione limity płynności.

Struktura źródeł finansowania Grupy dostosowana jest do potrzeb wynikających z jego działalności kredytowej. Dywersyfikacja źródeł finansowania wg stanu na 31 grudnia 2016 roku oraz 31 grudnia 2015 roku przedstawiono w poniższej tabeli:

_{* wartość kapitału bez naliczonych odsetek, prowizji rozliczanych metodą ESP, pozostałych zobowiązań oraz rezerw, które zostały zaprezentowane w pozycji „Pozostałe zobowiązania”.}